|
نام اختصاری: SRY سایر نام ها: بررسی حضور یا عدم حضور ژن SRY روی کروموزوم Y SRY sex determining region Y بخش انجام دهنده: ژنتیک نوع نمونه قابل
اندازه گیری: خون محیطی حجم نمونه مورد
نیاز: خون تام (whole
blood) 5 ml شرایط نمونه گیری: 1.
نیاز به ناشتایی یا آمادگی خاصی نمی باشد. 2.
نمونه گیری باید در شرایط استریل انجام شود. ملاحظات نمونه
گیری: 1.
برای جمع آوری خون از لوله های استریل حاوی ماده ضد انعقاد EDTA
یا سیترات استفاده شود. 2.
پس از گرفتن نمونه خون، باید لوله حاوی نمونه سانتریفیوژ
شده و در ادامه پس از دور ریختن پلاسما، بافی کوت آن جهت انجام مراحل بعدی نظیر
استخراج DNA و PCR،
جدا شود (در صورتی که حداکثر تا 72 ساعت بعد از نمونه گیری نمی توان مراحل استخراج
DNA و PCR
را انجام داد، لازم است بافی کوت در 20- درجه سانتیگراد
نگهداری شود). 3.
در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه، نمونه باید در
شرایط خنک و طی کوتاه ترین زمان ممکن به آزمایشگاه ارسال شود (خون کامل را می توان
حداکثر تا 72 ساعت در دمای 4 درجه سانتیگراد نگهداری کرد ولی برای نگهداری نمونه
در زمان های طولانی تر لازم است بافی کوت را به
دمای 20- درجه سانتیگراد فریزر منتقل نمود). موارد عدم پذیرش
نمونه: 1.
نمونه هایی که در شرایط غیر استریل جمع آوری شده باشند. 2.
نمونه های خونی که فریز شده، منعقد شده و یا به شدت همولیز
شده باشند. 3.
حجم نمونه ها کافی نباشد (حداقل ml
5 خون محیطی مورد نیاز است). 4.
نمونه هایی که بر چسب مشخصات بیمار روی آنها نادرست یا مبهم
باشد. 5.
نمونه های جمع آوری شده در ظروف حاوی مواد ضد انعقاد غیر از
EDTA
(هپارین با غلظت بیش از 10 واحد در میلی لیتر سبب مهار PCR می شود لذا، از
نمونه های هپارینه و نیز نمونه بیماران تحت درمان با هپارین نمی توان استفاده
کرد). شرایط نگهداری: 1.
لازم است که حداکثر تا 72 ساعت پس از نمونه گیری مراحل کار
انجام شود و یا این که طی چند ساعت اولیه پس از نمونه گیری بافی کوت نمونه های
مورد استفاده جداسازی شده و به حجم های مورد نیاز تقسیم شده و در دمای ºC20- قرار داده شود و
از ذوب و فریز مکرر آنها تا زمان انجام مراحل بعدی آزمایش خودداری شود. 2.
لازم است حمل و نقل نمونه در شرایط خنک انجام شود ولی باید
از یخ زدگی آن جلوگیری نمود.
3.
خون کامل را می توان حداکثر تا 72 ساعت در دمای 4 درجه
سانتیگراد نگهداری و به آزمایشگاه منتقل نمود. کاربردهای بالینی:
این تست جهت تشخیص وجود یا عدم وجود ژن SRY
در افرادی که جنسیت معکوس دارند، شامل مردان XX
و زنان XY و نیز مردانی
با ژنوتیپ XY ولی
نابارور صورت می گیرد و باید با مطالعات کروموزومی و تعیین کاریوتایپ همراه باشد. اطلاعات
تکمیلی: کروموزوم‌های جنسی انسان، از این جهت که در تعیین
جنسیت رویان انسانی نقش دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. این کروموزوم ها که
شامل X و Yمی باشند، از لحاظ شکل و اندازه
متفاوت بوده و به عبارتی هترومورفیک (Heteromorphic) هستند.
تنها دو ناحیه کاملا هومولوگ بین X و Y وجود
دارد که در انتهای بازوهای کوتاه و بلندشان می باشد و به ناحیه اتوزومی کاذب
(pseudoautosomal region) معروف است. این دو کروموزوم در
پروفاز یک جفت می‌شوند و بینشان کراسینگ‌اوور رخ می‌دهد که این پدیده در جدایی
درست کروموزوم‌های جنسی تاثیرگذار است.
ژن SRY
(sex-determining
region on the Y chromosome) که در نزدیکی ناحیه اتوزومی کاذب بازوی
کوتاه کروموزوم Y قرار گرفته است، تمایز سلول‌های سرتولی
را در گنادهای در حال تکامل القا نموده و سبب تعیین جنسیت به سمت جنس مذکر می شود. جهش در این ژن می
تواند منجر به ایجاد جنس مونث با کاریوتایپ XY گردد. همچنین با جابجایی قسمتی از کروموزوم Y به X که
شامل این ژن می باشد، سبب ایجاد جنس مذکر با کاریوتایپ XX می گردد. تفسیر: واکنش PCR،
به وسیله پرایمرهای اختصاصی صورت گرفته و در ادامه حضور یا عدم حضور ژن SRY
در نمونه مورد آزمایش بررسی می گردد. این تست برای تشخیص
علت ابهام جنسی و یا ناباروری در مردان XY می تواند کمک کننده باشد و
همراه با تست کاریوتایپ خون توصیه می گردد. عوامل مداخله گر : 1.
هپارین در مقادیر بالا در این آزمایش تداخل ایجاد می کند. 2.
نمونه گیری، جداسازی بافی کت و انجام سایر مراحل آزمایش در
شرایط غیر استریل می تواند منجر به ایجاد نتایج نادرست گردد. 3.
برای جلوگیری از بروز اشتباه در نتایج آزمایش، باید فضاهای
مربوط به استخراج DNA، آماده سازی
مواد و فضای افزودن نمونه DNA به لوله PCR
از هم جدا باشند.
منابع: 1.
پایگاه اطلاع رسانی آزمایشگاه مایومدیکال: https://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/35301
2.
مریم رزاقی آذر و همکاران، ابهام جنسی و بررسی موارد آن:
مرور نوشته ها و گزارش تجربیات ما، ژنتیک در هزاره سوم، سال پنجم، شماره 1، بهار
1386. |
