|
نام اختصاری: CVS سایر نام ها: * آنالیز کروموزومی سلول های جنینی از
طریق پرزهای جفتی *
Chromosomal study of CVS *
بررسی کروموزومی پرزهای جفتی جنینی *
بررسی کروموزومی CVS بخش انجام دهنده: ژنتیک نوع نمونه قابل
اندازه گیری: پرزهای جفتی
جنینی حجم نمونه مورد
نیاز: 15 mg شرایط نمونه گیری: 1.
نیاز به ناشتایی یا آمادگی خاصی نمی باشد. 2.
نمونه گیری باید در شرایط استریل و توسط متخصص مربوطه گرفته شود. ملاحظات نمونه
گیری: 1.
گرفتن نمونه پرزهای جفتی جنینی باید در شرایط استریل و در
سرنگ های کاملا استریل ml 20 توسط
متخصص انجام شود. 2.
نمونه ها تا حد امکان غیرخونی و تازه باشند. 3.
نام، نام
خانوادگی، تاریخ تولد مادر و هفته بارداری را روی سرنگ یا لوله فالکون بنویسید. 4.
با توجه به این که نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه صورت می
گیرد، نمونه ها باید در شرایط ضد عفونی شده جمع آوری شوند و در کوتاه ترین زمان
ممکن به آزمایشگاه ارسال شوند ( نمونه پرزهای جفتی باید بلافاصله پس از نمونه گیری
به آزمایشگاه منتقل شده و از گرما و سرمای زیاد و نیز یخ زدگی محافظت شود). تذکر: لازم است مراحل انجام آزمایش از همان روز نمونه گیری شروع
شود، زیرا هر چه از زمان نمونه گیری بگذرد، امکان رشد و تکثیر سلول ها و دسترسی به
سلول های متافازی مناسب جهت بررسی کروموزومی کاهش می یابد. موارد عدم پذیرش
نمونه: 1.
نمونه هایی که در شرایط غیر استریل جمع آوری شده باشند. 2.
نمونه هایی که بسیارخونی باشند. 3.
نمونه هایی که فریز شده یا یخ زده باشند. 4.
حجم نمونه کافی نباشد (حداقل5 mg پرزهای جفتی
مورد نیاز است). 5.
نمونه هایی که بر چسب مشخصات بیمار روی آنها نادرست یا مبهم
باشد. 6.
سرسرنگ باز شده و نمونه ریخته شده
باشد. 7.
از سرنگهای مخصوص نمونه گیری استفاده نشده باشد. شرایط نگهداری: در فصل گرما،
نمونه در داخل فلاسک حاوی Ice pack (بستههای یخ)
قرار داده به طوری که یونولیت بین نمونه و بسته یخ قرار گیرد. به هیچ عنوان
نمونه جنین در مجاورت مستقیم با یخ نباشند. در فصل سرما احتیاجی به
استفاده ازIce pack
(بستههای یخ) نمیباشد. کاربردهای بالینی: تشخیص ناهنجاری
های کروموزومی جنین شامل آنیوپلوئیدی و ناهنجاری های ساختاری اطلاعات تکمیلی: تست نمونه برداری از پرزهای جفتی
جنین یا همان (Chorionic Villus Sampling) CVS، یک آزمایش پیش از تولد میباشد که ممکن است در دوران بارداری
تجویز شود. در بررسی ژنتیکی پرزهای جفتی ساختار کروموزومی جنین با بررسی
سلول های کشت داده شده از نمونه پرزهای جفتی مورد مطالعه قرار می گیرد. جهت بررسی
کروموزومی سلول های جنینی، ابتدا نمونه پرزهای جفتی توسط پزشک متخصص در سرنگ های
کاملا استریل جمع آوری شده و در ادامه سلول های پرزهای جفتی در آزمایشگاه در یک محیط
مغذی در شرایط کاملا استریل کشت داده شده و رشد می یابند پس از آن سلول های در حال
تقسیم به وسیله مواد شیمیایی که مانع از تشکیل دوک میتوزی می شوند، در مرحله
متافاز متوقف گشته و تحت تأثیر یک محلول هیپوتونیک قرار می گیرند تا کروموزوم ها
از غشای سلول آزاد شوند. در نهایت کروموزوم ها طی فرایند لام گیری فیکس و بر روی
لام ها گسترده می شوند و پس از رنگ آمیزی، جهت بررسی وجود ناهنجاری مورد مطالعه
قرار می گیرند. لزوم انجام بررسی کروموزومی پرزهای جفتی
جنینی: یکی از شاخص های لازم
برای انجام تست های تشخیص قبل از تولد، سن بالای مادر است که می تواند احتمال تولد
فرزند مبتلا به سندروم داون را به طور قابل ملاحظه ای افزایش دهد. همچنین در موارد
زیر، انجام تست های پیش از تولد توصیه می شود: 1.
داشتن فرزندی با اختلال کروموزومی در خانواده 2.
وجود اختلال ساختاری کروموزومی در یکی از والدین 3.
سابقه خانوادگی اختلالات کروموزومی وابسته به X
و اختلالات جنسیتی 4.
اختلال در سونوگرافی جنین 5.
زنانی که در آزمایشات غربالگری سه
ماهه اول بارداری در گروه پرخطر برای بیماری سندروم داون یا تریزومی 18 و 13 قرار
میگیرند. 6.
سن بالای مادر. روش مرجع: G – Banding سایر روشها: FISH , QF PCR , CGH array تفسیر: کروموزوم ها حامل
ژن ها می باشند و لذا، هر گونه تغییر در تعداد و یا ساختار کروموزوم ها می تواند
منجر به بروز ناهنجاری گردد. آزمایش تهیه کاریوتایپ از پرزهای جفتی راه حل مناسبی
جهت تشخیص اختلالات کروموزومی می باشد. در کاریوتایپ
سیتوژنتیکی استاندارد، کروموزوم های متافازی یا پرومتافازی که به طور شیمیایی رنگ
آمیزی شده اند، الگویی از باندهای روشن و تیره را به صورت یک در میان زیر
میکروسکوپ نوری نشان می دهند که برای تشخیص ناهنجاری کروموزومی به کار می روند.
جهت آنالیز، کروموزوم های متافازی 20 سلول شمارش می شوند تا اختلال در تعداد
کروموزوم ها مورد مطالعه قرار گیرد. از متافازهای شمارش شده، کروموزوم های 5 سلول
به طور کامل از لحاظ شکل کروموزوم ها، وضعیت نوارها، بازوهای کوتاه و بلند
کروموزوم ها و غیره بررسی شده و کاریوتایپ تهیه می شود. در صورت مشاهده ناهنجاری، 20
کروموزوم متافازی دیگر نیز آنالیز می شود و در صورت مشاهده حالت موزائیک، تعداد
100 متافاز مورد بررسی قرار می گیرد. ارائه گزارش کاریوتایپ در این تست، دو تا سه
هفته پس از دریافت نمونه می باشد.
عوامل مداخله گر : 1. نمونه گیری و انجام سایر مراحل آزمایش در
شرایط غیر استریل می تواند منجر به ایجاد آلودگی شده و در نتیجه متافاز مناسبی جهت
آنالیز کروموزومی به دست نخواهد آمد بنابراین، برای جلوگیری از بروز آلودگی باید فضا
و سطوح کار (خصوصاً فضای محیط کشت سلول) به طور مداوم ضد عفونی شده و تمیز نگه
داشته شود. 2. نمونه های خونی، به جهت آلودگی با خون
مادر، می توانند در روند انجام آزمایش اختلال ایجاد نموده و منجر به عدم رشد مناسب
سلول های جنینی و یا تداخل در آنالیز نتایج کاریوتایپ گردد. 3. بهترین زمان جهت انجام آزمایش کروموزومی
روی پرزهای جفتی جنینی، بین هفته 10 – 14 بارداری می باشد و امکان عدم رشد در
هفته های بالاتر افزایش می یابد. توضیحات: 1.
قدرت تفکیک آزمایش کاریوتیپ وابسته
به قدرت تفکیک میکروسکوپ نوری و محدود است. بنابراین با این روش، تنها اختلالات تعدادی کروموزوم ها و نیز اختلالات ساختاری بزرگ در
کروموزوم ها قابل شناسایی است. 2. نتیجه نرمال به این معنی نیست که قطعا اختلالی
وجود ندارد زیرا: a. مواردی همچون ریزحذف ها،
کوچکتر
از حد تشخیص میکروسکوپ نوری بوده و
با این روش قابل ردیابی نیستند که در این حالت از تست های مکمل array CGH و یا FISH استفاده می شود. b. بیماری های ژنتیکی تک
ژنی با روش کاریوتایپ قابل شناسایی نیست. c.
ممکن است که جنین فاقد اختلال کروموزومی بوده
و بیماری علت دیگری داشته باشد. 3. چنانچه
در نمونه ای اختلال کروموزومی مشاهده شود، لازم است والدین مورد مشاوره ژنتیکی
دقیق قرار گیرند. منابع: 1.
نوسبوم، مکلنس، وایلارد. (2007). ژنتیک پزشکی تامپسون.
(ترجمه غفاری سعید رضا، رفیعی رامین و همکاران). تهران: انتشارات ارجمند. 1388؛ 79
– 149. 2. تام استراخان و جودیت گوشیپ. (2015).
ژنتیک و ژنومیک در پزشکی (استراخان). (ترجمه مدرسی سید محمد حسین، اکرمی سید محمد
و همکاران). انتشارات ابن سینا. 259 – 272. 3.
مزدرانی حسین، (1388). مبانی سیتوژنتیک بالینی. انتشارات
بارش دانش. انتشار 9. چاپ اول. 4.
Marilyn S. Arsham,
Margaret J. Barch, Helen J. Lawce. Fourth Edition (2017). The AGT Cytogenetics
Laboratory Manual. 5.
Yong P, McFadden D,
Robinson W. Developmental origin of chorionic Villus cultures from spontaneous
aboration and chorionic villus sampling. May JOGC Mai, 2011. 6.
The AGT Cytogenetics
Laboratory Manual Fourth Edition, Edited by Marilyn S. Arsham. Cytogenetic
Technologist II (retired). Western Connecticut Health Network, Danbury Hospital
Campus Danbury, Connecticut, USA. 2017. 7.
Cederholm M, Haglund B,
Axelsson O. Infant morbidity following amniocentesis and chorionic villus sampling
for prenatal karyotyping. Br J Obstet Gynecol 2005; 112: 394–402. 8.
Royal college
of obstetricians and
Gynecologists amniocentesis
and chorionic villous
sampling. Greetop guideline No. 8. June 2010. 9.
Brambati, B.; Simoni, G.
(1983). "Diagnosis of fetal trisomy 21 in first trimester". The
Lancet. 1 (8324): 586.
|
